Xiisadda Gaajada Geeska Afrika

 Xiisadda Gaajada Geeska Afrika

Horn of Africa Hunger Crisis

Sida laga soo xigtay Barnaamijka Cunnada Adduunka (WFP), "Rikoorka 349 milyan oo qof oo ku kala nool 79 waddan ayaa wajahaya cunto yari ba'an - laga soo bilaabo 287 milyan sanadka 2021. In ka badan 900,000 oo qof oo adduunka ah ayaa u dagaallamaya si ay ugu badbaadaan xaaladaha macluusha."

Sanadkan 2023 waxa ka jira dunida cuni yari taas oo sababsatey dagalada Russia iyo Ukraine iyada oo uu sarakaca qiimaha cunada dunida waxana ka dhashey korkac baahi iyo hoos u dhac dhaqaale oo soo food sarey wadamada dunida kuwas oo ay ku jiraan wadamada geeska Africa.

Kadib shan xili roobed oo isxiga oo uu ka hoos marey roobki la filaayey, xalada bini’adamnimo ee geeska Africa ayaa noqotey mid sii qotodheratey, Sida laga soo xigtay WFP, “Si kasta oo ay u da'aan roobabka 2023, baahiyaha bini'aadantinimo ee aadka u sarreeya ayaa sii jiri doona illaa 2023 halka ka soo kabashada buuxda ee abaarta baaxadda leh ay qaadan doonto sanado.

Saadaasha Xarunta Khatarta Cimilada ayaa ka digtay in gobolku u badan yahay inuu ku wajahan yahay xilli-roobaadka lixaad ee gu'ga, laga bilaabo Maarso ilaa Maajo 2023

Soomaaliya ayaa ka mid ah dalalka Geeska Afrika ee ay dhibaatada ugu daran ka jirto. Dadka ayaa durba gaajo ugu dhimanaya Soomaaliya, balse si dhab ah looma ogaan karo inta ay la egtahay. Marka laga soo tago abaaraha sii xumaanaya, qiimaha cuntada oo kordhay iyo colaadaha, barakaca ayaa ah arrin kale oo weyn oo dadka ku riixaysa macluusha Soomaaliya.

Qaramada Midoobay (UN) iyo ururada aan dawliga ahayn (NGOs) ayaa soo saaray digniino heerar masiibo ah oo gaajo ah in ka badan hal sano, laakiin digniinaha ayaa inta badan la iska indhatiray. darufa baahida ayaa ka badan agabka la heli karo.

Nofeembar 7, hay'adaha Qaramada Midoobay iyo la-hawlgalayaasheeda waxay soo saareen bayaan wadajir ah oo ku baaqaya in si degdeg ah wax looga qabto si looga hortago macluusha Geeska Afrika. War saxaafadeedka ayaa lagu caddeeyay in ay dhacayso masiibo bini’aadantinimo, loona baahan yahay dhaqaale badan oo lagu badbaadiyo nolosha. Macaluul ayaa noqotay meel lagu muransan yahay oo siyaasadda Soomaaliya ka jirta.

Macaluul waa kala saarid heer sare ah oo farsamo oo buuxisay shuruudo gaar ah. Macaluul waa dhibaato adag, laakiin wax badan ayaa la qaban karaa ka hor inta aysan gaajadu noqon dhibaato musiibo ah, oo ay ku jirto wax ka qabasho hore oo looga hortagayo cunto yari iyo macaluul. Iyadoo gargaar waqti gaaban loo baahan yahay si loo badbaadiyo nolosha, ilaalinta nolosha dadka iyo soo celinta sharaftooda ayaa sidoo kale loo baahan yahay si looga fogaado macaluul mustaqbalka.

Warbixintooda Sebtembar 2022 Heerarka Gaajada, WFP iyo Hay'adda Cuntada iyo Beeraha (FAO) waxay ka digayaan in cunno yarida ba'an ay u badan tahay inay ka sii darto 19 waddan ama xaalado, oo loo yaqaan meelaha gaajada, inta lagu jiro xilliga saadaasha laga bilaabo Oktoobar 2022 ilaa Janaayo 2023. Warbixinta, ayaa lagu sheegay in lix waddan ay ka jiraan walaaca ugu sarreeya, oo ay ku jiraan Itoobiya, Koonfurta Suudaan iyo Soomaaliya ee Geeska Afrika.

FEWS NET ayaa ku qiyaastay in tirada dadka u baahan gargaarka cunnada ee Bariga Afrika ay 70% ka badan tahay xaaladdii cunto xumadii hore ee 2016-2017. In kasta oo tallaabo hore oo ay qaadeen deeq-bixiyayaashu ay ka hortageen macluushii 2017, qoysaska iyo bulshadu si buuxda ugamay soo kaban dhibaatadaas cuntada.

Sannadkii 2011-kii, dib-u-dhac ku yimid tallaabooyinka beesha caalamka ayaa horseeday in 260,000 ay ku dhinteen macluushii Soomaaliya. Waxaa muhiim ah in deeq bixiyasha ay si degdeg ah u dhaqmaan si ay u taageeraan barnaamijka degdegga ah, soo kabashada iyo adkeysiga si loo badbaadiyo nolosha loona xoojiyo bulshooyinka ay dhibaatadu saameysey.

Eng.Mohamed