DHIIG MIIRATADA DHAQALAHA DUNIDA

 

Marka la soomaliyeeyo waxa ay inoo noqoneysaa dhiig miiratada dhaqalaha(Economic Hitman), kuwaas oo dhuuqa dhiiga shacabka ama dowladaha iyaga oo diirada saara sidii ay dhaqale farabadan u sameyn lahayeen.

Yey yihiin dhiig miiratada dhaqalaha ?

Waa suaal maan gal ah oo maskaxdada kusoo dhacayso si kooban waxa la isla wafaqsan yahay in ay yihiin Danley iska dhiga in ay wadan danta dalkas iyaga oo ka dhiga in dalka ay fursad ugu jirto in uu deyn farabadan ka soo qaato wadamada hor marey iyo institutionska awooda si uu u xaliyo mushkiladiisa .

Ugu danbeyn waxa ay ku guuleysatan in ay maamushan dalka iyaga oo sida ay doonan ka yeela, silamida waxa ay xadaan qeyradka dabiiciga ah iyo macdanta dalkas.

Waxa inta badan ku qatan mashruca la yirahdo (depth loan by the poor countries) kaas oo bulshada ay ka gadaan in ay qatan goanka in ay dalbadan deynta aan kor kusoo xusey oo mashruuc ah iyada oo bulshada qatada ka dhaxasha in la dulsaaro dulsaar farabadan iyo in ay ku dheerato mudada ay ku bixinayaan, Deyntaas iyada oo u siidheer yahay in dulsaar kuna kasii socon doono inta ay iska bixinaya 1$ ugu danbeyo.

Mashrucas waxa uu dhala in ka hodanka ahna uu sii noqdo hodan midka faqiirka ahna uu noqdo faqiir

Miyay yihiin dhiigmiratada dhaqalaha ururo xoog badan?

Dabcan haa, waa kuwa awooda in ay wadamada faqiirka ah ku qasba heshiisyo dhismo iyo wixii lamida kuwaas oo aan muhiim aheen iyo in ay qaatan deymo ay dib iskaga bixin Karin, si ay u sameyaan dano dhaqale, sidoo kale Qalin shubatada kama ganacsadan suuqyada forex ama stock market balse waxa ay ka ganacsadan dhaqale aan dhamad laheed.

John Perkins Waa Economist ahna lataliye calami ah sidoo lae waxa uu lataliye kasoo noqdey organization dhaqalah sida world bank, United nations, IMF, waaxda maliyada USA iyo inkabadan 500 oo cooperation oo ka jirey qarada Africa , asia ,latine America iyo middle east, sidoo kale waxa uu madax ugu sareyso ka noqdey company waaweyn. Waana qoraga buuga economic hitman. 

Qoraga qorey buuga economic hitman kaas oo kashifay qarama waaweyn kuwaas  xadaya sidoo kale qiyaamaya wadamada faqiiradaha ah iyaga oo adeegsada dad professional ah kuwaas oo diyaar u ah in ay qiyaaman dalalka faqiirka ah iyaga oo galinaya trillion dollars, sidoo kaleWaa tactic gumeysi dhaqale kaas oo lagu qiyaamo wadamada hada soo koraya ama kuwa fuqurada ah iyada oo lagu dhacayo resource iyo siyaasadba.

Wadankii u bahda in uu dhiso dhismayaaal ama kaabayal dhaqale waxaa uu u bahan yahay dhaqale xoogan si lamida si uu u helo technology iyo qalab casriya sidoo kale waxa uu u balan qaada wadama hormarey balse waa ku deyn halkas ayu ka galaya suuqa deynta.

Sida aan kasoo xigtay decumetry ay ka diyarisey shabakada warbaxinta Aljazeera

2)  Sidee u sameysay deynta wadamadas ?

Malaysia oo dhacda qarada asia waxaa sameyey dhiigmiiratada dhaqalaha kaas oo ku sababtay in Malaysia ay qaadato deyn farabadan iyada oo ay saran yihiiin dulsaar taas oo sababtey in Malaysia dhaqalaheeda uu dhulka galo

Malaysi waxa sameyey financial crisiskii ka dhacay qaarada asia oo uu ku dhacay financial bankrupt taas oo sameysay dalka sanadii 1997 iyada oo IMF u balanqadey in ay siin doonta deyn ama debta loan inkasto hogankii dalkaas mudane mahatiir Mohamed uu iska diidey isaga uu fahamsan in dhaqalaha dalkaa uu walii sii dhiig bixi doona hadii uu deynta IMF qaato

Mahathir bin Mohamed waa siyaasi rugcadaa iyo qoraa sido kale physician who soo hogamiyey laba xili hogamined intii u dhaxeysay 1981-2003 mar kalena 2018-2020 isu geyntisa dalka hogaminayey 24 sano waan reysul wasarihii ugu xukunka dheera ee Malaysia

1998 reysul wasaraha dalkaas mudane mahatir Mohamed ayaa iska diidey waxa loo yaqan dept loan iyada oo uu isbadal ku sameyey siyaasada dhaqalaha waxa uuna wasiirka maliyada ka dhigeyu anwar Ibrahim kaas oo soo nooleyo dhaqalihii dalka inkasto ilaa iyo hada ay la dala dhacayan depth crises hadana waxa Meesha ka cad in hadii dalka loo soo bandhigo in uu deyn qaato hadana diido in uu ka dhaman doono crisis loo abuurey

Reysul Wasaraha Cusub  Ee Dalka Malaysia Anwar Ibrahim

Reysul wasaraha cusub  ee dalka Malaysia anwar Ibrahim waxa ka goan in uu ciribtiro ama yareeyo deynta dalkisa lagu leeyahay oo gaareyso (1.5 trillions) siyaasada guud ee xisbiga waa mid mudnanta u leh madama uu dalka la ciir ciirayo dhaqala xumo .

Waxa laga yaaba in uu suurta galiyo ileen waa Hogan lasoo tijaabiyey balse cabsi xoogan ayaa ka jirta in dalka uu xaladi kasii daro madama uu ka horyimid Danley ku tiirsanorganization xoogan.

Eng. Mohamed Ahmed Hassan is a blogger based in Mogadishu. He can be reached at Bilcilguure@gmail.com

Comments

Popular Posts